Χαρτογράφηση Σπίλων ή Χαρτογράφηση Ελιών: Η εξέλιξη της ιατρικής έχει κάνει τα τελευταία χρόνια αλματώδη βήματα στην αντιμετώπιση του καρκίνου με την πρόληψη να καθιστά το βασικό όπλο στη μάχη εναντίον της σοβαρής αυτής νόσου. Σε αυτό έχει συμβάλλει αποφασιστικά η επαρκής πληροφόρηση, ενημέρωση και συντονισμένη εκπαίδευση του κόσμου ούτως ώστε να συνειδητοποιήσει τη κεφαλαιώδη σημασία της πρόληψης που υπερέχει ακόμα και από αυτή της ίδιας της θεραπείας.
Όλη αυτή η ενθαρρυντική πνοή αλλαγής σε σχέση με το παρελθόν και τις παλαιότερες γενιές, έχει σαν αποτέλεσμα οι έγκαιρες διαγνώσεις να αυξάνονται ολοένα και περισσότερο με πολλές περιπτώσεις καρκίνου -μαζί και το μελάνωμα- να είναι ιάσιμες εφόσον διαγιγνώσκονται σε πρώιμο στάδιο.
Το μελάνωμα, είναι ένας καρκίνος του δέρματος με ιδιαίτερα επιθετική μορφή που αν λόγω αμέλειας προχωρήσει, τότε είναι πολύ πιθανό να κάνει μεταστάσεις με δυσμενή πορεία για τον ασθενή. Όταν διαγνωστεί έγκαιρα όμως, είναι μια νόσος που είναι, στο συντριπτικό αριθμό των περιπτώσεων, θεραπεύσιμη. Για να επιτευχθεί αυτό βέβαια δεν αρκούν μόνο οι τυπικές οδηγίες για αποφυγή της ηλιακής ακτινοβολίας που έτσι και αλλιώς πρέπει να τηρούνται από όλους.
Για πολλά άτομα είναι αναγκαίο να πραγματοποιείται η εξέταση των σπίλων και του δέρματος από εξειδικευμένο πλαστικό χειρουργό ή δερματολόγο. Η εξέταση αυτή δεν είναι άλλη από τη δερματοσκόπηση και τη χαρτογράφηση σπίλων.
Η σύγχρονη τεχνολογία -μεταξύ άλλων- έφερε επανάσταση και στη δερματοσκόπηση, με κύριο εργαλείο το ψηφιακό δερματοσκόπιο. Σήμερα, η χαρτογράφηση των ελιών είναι η πιο αξιόπιστη διαγνωστική τεχνική υψηλής ακρίβειας για τις μελαγχρωματικές ή μη βλάβες του δέρματος και ενδείκνυται πρωτίστως σε ασθενείς που έχουν πολλούς σπίλους και παρουσιάζουν ιστορικό ή ενδείξεις που θα εξετάσουμε με περισσότερες λεπτομέρειες στη συνέχεια. Είναι, κατά συνέπεια, η πιο εξειδικευμένη και σύγχρονη προληπτική εξέταση για το μελάνωμα αλλά και για άλλους συχνούς καρκίνους του δέρματος, όπως το βασικοκυτταρικό ή το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα.
Πώς γίνεται η Χαρτογράφηση Σπίλων;
Η εξέταση της χαρτογράφησης χρησιμοποιεί ανώδυνη και ασφαλή διαγνωστική τεχνική χωρίς εφαρμογή ακτινοβολίας. Πραγματοποιείται μέσα σε μικρή σχετικά διάρκεια από λίγα λεπτά έως και μια ώρα περίπου, ανάλογα βέβαια και με τον αριθμό των ελιών που εξετάζονται. Επιπρόσθετα η εξέταση είναι εντελώς ακίνδυνη για τις εγκύους ή τα παιδιά και επιπλέον δεν χρειάζεται να έχει προηγηθεί κάποια ειδική προετοιμασία από τον ασθενή.
H εξέταση περιλαμβάνει τα εξής δύο στάδια: Ένας υπολογιστής, με τη βοήθεια μιας ιατρικής κάμερας υψηλής ανάλυσης, φωτογραφίζει ψηφιακά και με εξαιρετική λεπτομέρεια τους σπίλους κατά μήκος του σώματος (όχι όλους αλλά αυτούς που έχει κρίνει ο γιατρός προηγουμένως κατά την κλινική εξέταση ότι χρειάζεται να διερευνηθούν) και κατόπιν τους καταγράφει και τοποθετεί σε αρχείο. Σε ύστερο χρόνο, κατά τον τακτικό επανελέγχο, ο γιατρός είναι σε θέση να αξιολογήσει με ακρίβεια ευρήματα όπως:
- την οποιαδήποτε αλλοίωση των σπίλων σε σύγκριση με παρελθοντική εξέταση. Οι αλλαγές στις οποίες θα επικεντρωθεί ο γιατρός είναι στο σχήμα, το μέγεθος, τη διάμετρο και το χρώμα του σπίλου. Κατόπιν θα εισηγηθεί ποιες ελιές χρειάζεται να αφαιρεθούν χειρουργικά.
- την εμφάνιση νέων σπίλων και τη δερματοσκοπική εικόνα που αυτοί παρουσιάζουν. Αν και οι ελιές στις περισσότερες περιπτώσεις είναι καλοήθεις και άρα ακίνδυνες, ο πλαστικός χειρουργός μπορεί να συστήσει στον ασθενή την αφαίρεσή τους για προληπτικούς ή και αισθητικούς λόγους.
Συμπεραίνουμε λοιπόν ότι η χαρτογράφηση των σπίλων είναι καίριας σημασίας για να εντοπίσουμε με ακρίβεια τις τυχόν καλοήθεις ή κακοήθεις αλλοιώσεις των σπίλων και να εστιάσουμε σε αυτούς που είναι ύποπτοι και χρήζουν χειρουργικής αφαίρεσης. Οι αλλοιώσεις αυτές έχουν –όπως είπαμε- συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και αναφέρονται στην ιατρική ως ABCDE (asymmetry, border, color, diameter and evolving).
Ιδιαίτερα, δε, στα άτομα που έχουν πολλές άτυπες και δυσπλαστικές ελιές (δηλαδή συνήθως καλοήθεις βλάβες που ωστόσο παρουσιάζουν ασυμμετρία σε χρώμα και σχήμα), θα ήταν αδύνατο και ταυτόχρονα μη απαραίτητο να αφαιρεθούν όλες. Η ψηφιακή χαρτογράφηση όμως αναλύει την ψηφιακή τους εικόνα και παραθέτει τα δεδομένα αυτά ώστε να γίνει μια διαβάθμιση της επικινδυνότητας και συγκριτική αξιολόγηση στη διάρκεια παρακολούθησής τους και τελικά να διασαφηνιστούν ποιες πρέπει να αφαιρεθούν. Ακόμα και αν επιθυμούμε να αφαιρέσουμε μια ελιά για αισθητικούς ή λειτουργικούς λόγους (αν δυσχεραίνει την καθημερινότητα του ασθενή), είναι φυσικά απαραίτητο να έχει προηγηθεί η χαρτογράφηση των σπίλων.
Οφέλη της Χαρτογράφησης Σπίλων
Ας παραθέσουμε συνοπτικά τα πλεονεκτήματα της Χαρτογράφησης Σπίλων:
- Ανώδυνη και αβλαβής εξέταση που πραγματοποιείται γρήγορα και με ευκολία και ενδείκνυται για όλες τις ομάδες ανεξαρτήτως φύλου, ηλικίας ή ευπάθειας.
- Πρώιμη και έγκαιρη διάγνωση του μελανώματος, αλλά και διαχωρισμός των καλοηθών ελιών ώστε να αποφύγουμε περιττές χειρουργικές αφαιρέσεις. Η διάγνωση του μελανώματος σε πρώιμο στάδιο αποτελεί ουσιαστικά και τη θεραπεία του.
- Διαβάθμιση του ρίσκου των σπίλων, αρχειοθέτηση και συγκριτική αξιολόγηση κατά την επανεξέταση.
- Είναι μια εξέταση υπερυψηλούς απεικονιστικής ακρίβειας που προσπερνάει τους τυπικούς διαγνωστικούς περιορισμούς που θέτει ο κανόνας ABCDE, εφόσον αυτός βασίζεται αυστηρά στα κριτήρια της ασυμμετρίας, των ασαφών όριων, της χρωματική ετερογένειας και της διαμέτρου άνω των 6 χιλιοστών των εξεταζόμενων βλαβών. Η ψηφιακή χαρτογράφηση μπορεί πλέον να διακρίνει μικροσκοπικές περιπτώσεις μελανωμάτων που με «γυμνό μάτι» δεν διακρίνονται και φαίνεται να εμφανίζουν σχετική συμμετρία, σαφή όρια, χρωματική ομοιογένεια και μικρή διάμετρο.
Πότε κρίνεται απαραίτητο να κάνει κάποιος Χαρτογράφηση Σπίλων;
Η ουσία της χαρτογράφησης σπίλων είναι στη συγκριτική αξιολόγηση των αλλαγών των ελιών μέσα σε ένα εύρος χρόνου, συνεπώς πρόκειται για μια εξέταση που πρέπει να επαναλαμβάνεται τακτικά, ιδιαίτερα αν ο ασθενής έχει ενδείξεις βάσει του κανόνα ABCDE, παρουσιάζει ιστορικό μελανώματος ή ο αριθμός άτυπων σπίλων που έχει στο σώμα του είναι υπεράριθμος (ενδεικτικά, πάνω από 50).
Tο ραντεβού του επανελέγχου μετά την πρώτη εξέταση ορίζεται –βάσει πρωτοκόλλου- στους 3 μήνες μετά την αρχική εξέταση και αφού έχουν υπάρξει ευρήματα που έχουν κριθεί ως ύποπτα. Το διάστημα αυτό συνήθως είναι ικανό για να μας δώσει δεδομένα στην επανεξέταση αναφορικά με κάποια αλλοίωση της ελιάς με κακοήθη χαρακτηριστικά. Στη συνέχεια -και ανάλογα πάντα με το περιστατικό- οι τακτικοί έλεγχοι πραγματοποιούνται ανά έτος ή αν κριθεί απαραίτητο από το γιατρό, συχνότερα.
Ποιες είναι οι ενδείξεις για να προβεί κάποιος σε χαρτογράφηση σπίλων;
Το μελάνωμα –όπως είναι σύνηθες και σε άλλες μορφές καρκίνου- δεν παρουσιάζει πάντα συμπτώματα ή διακριτές ενδείξεις. Ακόμα και για τις περιπτώσεις που είναι επιθετικό και μεταστατικό οι μεταβολές και οι αλλοιώσεις στους σπίλους δεν γίνονται αντιληπτές από τον ασθενή. Εκεί ακριβώς έγκειται και η μεγάλη επικινδυνότητά του.
Οποιαδήποτε αλλαγή διαπιστώσουμε στην ελιά από ομοιογενή σε ετερογενή και από συμμετρική σε ασύμμετρη (διχρωμία, αύξηση μεγέθους ή διαμέτρου, ακανόνιστα όρια) θα πρέπει να οδηγήσει άμεσα σε προληπτική εξέταση χαρτογράφησης. Επίσης, αν υπάρχουν σπίλοι που αιμορραγούν ή που προκαλούν κνησμό στο άτομο, είναι και αυτά αξιόλογες ενδείξεις για εξέταση χαρτογράφησης.
Η χαρτογράφηση των σπίλων είναι μια εξέταση που διεξάγεται όλες τις εποχές του χρόνου και δεν δεσμεύεται από κριτήρια όπως η εποχή που πραγματοποιείται μεγαλύτερη έκθεση στον ήλιο όπως για παράδειγμα τους καλοκαιρινούς μήνες που η έκθεση στον ήλιο είναι έντονη και οι ελιές μαζί με το δέρμα μπορεί να σκουρύνουν. Ένα τέτοιο σύμπτωμα συνήθως είναι αθώο και δεν σημαίνει απαραιτήτως την υποψία μελανώματος. Σε κάθε περίπτωση όμως, η έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία δεν πρέπει να είναι ανεξέλεγκτη και θα πρέπει να συνοδεύεται πάντα από αντιηλιακή προστασία.
Έχετε την οποιαδήποτε απορία για τις ελιές που έχετε καθώς και για την εξέταση της δερματοσκόπησης – χαρτογράφισης σπίλων; Μη διστάσετε να επικοινωνήσετε μαζί μας παρακάτω.
